Pierwsze oznaki uzależnienia u młodego człowieka.
Każdy rodzic pragnie dla swojego dziecka jak najlepiej. Z obawy o jego zdrowie i szczęście często nie zauważa, lub nieświadomie neguje pierwsze sygnały świadczące o tym, że jego dziecko ma problem z uzależnieniem. Wahania nastroju nastolatka przypisuje wówczas burzliwemu okresowi dojrzewania, zbyt długi sen zmęczeniem zabawą z przyjaciółmi, a brak apetytu jedzeniem poza domem. Niestety wiele z takich względnie naturalnych i niegroźnych zachowań młodego człowieka może świadczyć o poważnym problemie z uzależnieniem. Jakie są pierwsze oznaki uzależnienia młodzieży?
Pierwsze sygnały, które mogą świadczyć o uzależnieniu
Nawet czujny rodzic może przegapić pierwsze objawy uzależnienia swojego dziecka. Nie wynika to często z braku zainteresowania życiem nastolatka, ale z tego, że wiele z objawów może być zrzucana na karb szeroko pojętego dojrzewania i tzw. burzy hormonów. Tymczasem, do pierwszych sygnałów świadczących o tym, że warto bliżej przyjrzeć się zachowaniu dziecka można zaliczyć np.:
- Utratę zainteresowania dotychczasowymi pasjami;
- Zmianę środowiska, zerwanie kontaktu z dotychczasowymi znajomymi;
- Nagłe zmiany nastroju, skłonność do agresji, złości i przygnębienia;
- Senność;
- Zmianę zachowania, łamanie dotychczasowych ustaleń i zasad.
Poza zmianą zachowania, nałóg powoduje również zmiany fizyczne. Nastolatek może chudnąć, mieć przekrwione, łzawiące i czerwone oczy, może mieć krwotoki z nosa i drżące dłonie. Takie sygnały mogą, ale oczywiście nie muszą, świadczyć o tym, że dziecko może nadużywać leków, narkotyków lub alkoholu. Znajomość pierwszych oznak i objawów nadużywania narkotyków, alkoholu i substancji psychoaktywnych przez nastolatków może pomóc opiekunom lepiej zrozumieć, czy i kiedy powinni zaangażować specjalistę psychoterapii uzależnień (np. psychoerapeutę z ośrodka dla młodzieży Revenu).
Jakie są wczesne objawy uzależnienia u młodzieży i jakie konsekwencje rodzi ich ignorowanie?
Jednym z najtrudniejszych aspektów uzależnienia jest to, że jest to choroba postępująca. Wczesne sygnały ostrzegawcze wysyłane przez organizm nastolatka mogą być niestety trudne do zauważenia, a niezdrowe wzorce mogą przekształcić się w pełnowymiarowe zaburzenie związane z uzależnieniem. W skrócie – jeśli nie podejmie się dobrych kroków przeciwdziałających pogłębieniu uzależnienia – dalsze leczenie może być dłuższe i trudniejsze, ale nadal efektywne. Każdy rodzic dobrze zna swoje dziecko. Wie jakie są jego zainteresowania, zna przynajmniej kilku jego znajomych. Tak naprawdę im większe zaangażowanie rodzica w życie dziecka, tym łatwiej jest zauważyć pierwsze objawy uzależnienia. Dużo łatwiej jest bowiem pomóc dziecku od razu, gdy pojawiają się pierwsze objawy uzależnienia, niż gdy sytuacja się nasila lub co gorsza – ma miejsce nagły wypadek. Zwłaszcza w przypadku młodzieży, która jest bardziej narażona na uzależnienie od alkoholu lub innych narkotyków, zwracanie uwagi na pierwsze jego sygnały może zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia problemu w przyszłości.
Dalsze oznaki postępującego uzależnienia
Tak jak pierwsze sygnały świadczące o uzależnieniu, można łatwo przegapić, tak pogłębianie i postępowanie choroby dziecka jest zdecydowanie bardziej zauważalne. Do fizycznych objawów uzależnienia nastolatka zalicza się np.
- Pogorszenie higieny osobistej, zmianę wyglądu;
- Drażliwość, stany niepokoju, „wiercenie” się;
- Trudności w utrzymaniu koncentracji, utrudniony przebieg rozmowy;
- Małe ślady na rękach lub nogach, ukrywanie rąk pod długimi rękawami nawet latem;
- Opuchniętą twarz;
- Zimne dłonie, nadmiernie pocenie się;
- Rany w kącikach ust.
Z kolei behawioralne sygnały, które mogą wskazywać na to, że dziecko ma problem z uzależnieniem mogą objawiać się w:
- Unikaniu kontaktu wzrokowego podczas rozmowy;
- Kradzieży pieniędzy, wynoszeniu cenniejszych przedmiotów z domu;
- Częstym proszeniu o pieniądze;
- Rezygnacji z zajęć dodatkowych;
- Strzeżeniu swojego telefonu, zakładaniu haseł do komputera;
- Opuszczaniu zajęć lekcyjnych;
- Nagminnym kłamaniu.
Warto pamiętać, że nie każde zażycie alkoholu lub eksperyment z narkotykami nastolatka prowadzi do uzależnienia. Dobrze jednak mieć na względzie, że prawidłowe zdefiniowanie sygnałów ostrzegawczych i szybkie ich rozpoznanie może pomóc rodzicom w uchronieniu dziecka przez zagrożeniami związanymi z nałogiem, a jeśli nastolatek już jest uzależniony – odpowiednim działaniom zaradczym. Część młodzieży jest bardziej narażona na ryzyko uzależnienia. Czynnikami podwyższonego ryzyka są np. historia rodzinna, wiek, w którym dziecko pierwszy raz miało kontakt z używką, aspekty socjologiczne. Uświadamianie dziecka o ryzyku związanym z uzależnieniem również jest bardzo istotne. Wielu nastolatków zmagających się z nałogiem cierpi również na współwystępujące zaburzenia psychiczne. Do częstych należy np. depresja. Najskuteczniejsza psychoterapia łączy poradnictwo psychologiczne z treningiem umiejętności psychospołecznych, a jeśli jest taka konieczność – może wiązać się z koniecznością odbycia dodatkowej konsultacji u psychiatry.