Okres dorastania to często trudny etap w życiu każdego młodego człowieka. Burza hormonalna, kształtująca się dopiero pewność siebie, problemy z akceptacją rówieśników – to tylko ułamek problemów, z jakimi boryka się większość nastolatków. O ile w większości przypadków te niedogodności mijają naturalnie wraz z upływem czasu, tak niekiedy bardziej uwrażliwiona młodzież może zacząć sięgać po alkohol czy inne używki.
Jak powstaje uzależnienie w okresie dorastania?
Codzienny pęd i natłok obowiązków może utrudniać skuteczny dialog w relacji rodzice-dziecko. Czas dojrzewania charakteryzuje się też często skierowaniem się nastolatka ku grupie rówieśniczej i stawianie jej na wyższej pozycji w hierarchii wartości niż najbliższej rodziny. To powoduje, że młodzież nie tylko dzieli się podobnymi rozterkami, ale może także znaleźć wspólne źródło odreagowania trudnych emocji, nie zawsze przeznaczone do wieku i rozwoju emocjonalnego. Mowa o sięganiu po alkohol, narkotyki czy uzależnieniu od komputera.
Mechanizmy uzależnień młodzieży są złożone i mogą mieć swoją genezę w ramach obserwacji członków rodziny czy grupy rówieśniczej. Im wcześniej nastolatek zacznie sięgać po używki, tym krótszy jest okres popadania w uzależnienie. Badania dowodzą, że 2 lata regularnego spożywania alkoholu przez młodzież może skutkować popadnięciem w uzależnienie – jest to jednak kwestią indywidualną i nie oznacza, że nie nastąpi to wcześniej. O ile z reguły pierwsza styczność z alkoholem następuje jeszcze w domu rodzinnym pod kontrolą bliskich i ma za zadanie jedynie zaspokoić dziecięcą ciekawość – tak w przypadku nastolatków odbywa się to z reguły w wyniku presji otoczenia, albo świadomej decyzji, która ma wywołać stan rozluźnienia i rozładowania napięcia. Niemniej ważne są też obserwacje dziecka wyniesione z domu. Jeśli zatem swoistym zwyczajem jest to, że rodzic sięga po alkohol w przypadku wzburzenia czy problemów – dziecko poprzez naśladownictwo może uczyć się takich zachowań.
Mechanizm uzależnienia w okresie dorastania – jakie są sygnały ostrzegawcze?
Wystąpienie i skala tych zachowań są kwestią indywidualną. Nic nie zastąpi wnikliwej obserwacji nastolatka i szczerej rozmowy. Punktem wyjściowym mogą być poniższe przykładowe zachowania:
- zapach alkoholu z ust,
- większe potrzeby finansowe, podkradanie drobnych kwot,
- wyraźne ograniczanie kontaktów z rodziną,
- problemy z nauką i koncentracją,
- unikanie podawania szczegółów dotyczących aktywności poza domem,
- napady złości i okazywanie agresji,
- mniejsze zainteresowanie dotychczasowymi aktywnościami, które sprawiały dziecku przyjemność.
Wystąpienie kilku zachowań u nastolatka powinno być sygnałem ostrzegawczym – o ile nie zawsze musi to oznaczać tendencji do sięgania po używki i popadnięcia w uzależnienie, to na pewno świadczy o problemach emocjonalnych dziecka, których nie należy lekceważyć.
Mechanizm uzależnień w okresie dorastania a metody terapii.
Nie każde wykrycie spożywania alkoholu czy innych używek przez nastolatka powinno prowadzić do wizyty u specjalisty. Często wystarczy szczera, otwarta rozmowa na linii rodzic-dziecko. Należy jednak wystrzegać się agresji i stawić czoła problemowi z otwartością i empatią. Eskalacja złości nie doprowadzi do poprawy sytuacji, a co więcej – może tylko skłonić nastolatka do skuteczniejszego ukrywania swoich problemów.
Jeśli jednak pojawia się ryzyko, że adolescent mimo zaprzeczeń i bagatelizowania sprawy boryka się z uzależnieniem, lub jest ku temu skłonny – warto wówczas skierować się do przyjaznego ośrodka, doświadczonego w rozwiązywaniu tego typu problemów. W Revenu swoją pomoc oferują specjaliści z wieloletnim stażem w pracy z młodzieżą. Początkowy etap stanowi zawsze zbudowanie relacji między terapeutą, a podopiecznym. Zdobycie wzajemnego zaufania pozwala na dotarcie do genezy problemu, a szacunek i zrozumienie wobec sytuacji młodego pacjenta pozwolą mu docelowo w zmianie optyki na temat swojego postępowania.
W zależności od potrzeb podopiecznego ośrodek Revenu proponuje dwie formy pomocy – spotkania indywidualne i grupowe. W przypadku społeczności nastolatek ma szansę kontaktu z rówieśnikami, którzy są w podobnej sytuacji – w dalszej perspektywie może dostrzec mechanizmy uzależnienia nastolatków ze swojej grupy. Wzajemna analiza zachowań przeprowadzana w pełnej szacunku aurze, możliwość omówienia sytuacji, które najczęściej towarzyszyły sięganiu po używki – to wszystko pozwala spojrzeć z innej perspektywy na zachowania swoje jak i innych uczestników grupy.
Wizyta w ośrodku leczenia uzależnień nie musi być stygmatyzująca, a wręcz przeciwnie – korzyści wyniesione z takich spotkań stanowią nieocenioną wartość.