Lęk u dzieci i młodzieży bywa bagatelizowany. Wielu dorosłych odbiera go jako przejściową trudność związaną ze szkołą czy relacjami. W rzeczywistości objawy stanów lękowych u dzieci mogą znacząco wpływać na rozwój emocjonalny i społeczny. Czasem pojawiają się w ciele – bóle brzucha, bezsenność, nagłe kołatanie serca. Innym razem widoczne są w zachowaniu – wycofanie, unikanie kontaktów czy trudności z koncentracją. Warto je rozpoznawać wcześniej. Jeśli chcesz dokładnie wiedzieć, jakie są objawy stanów lękowych u dzieci i młodzieży, koniecznie przeczytaj ten artykuł!
Czym są stany lękowe u dzieci i młodzieży?
Lęk jest naturalną emocją. Każdy go doświadcza, ponieważ pełni rolę mechanizmu ostrzegawczego. Kiedy jednak staje się nadmierny, paraliżujący i obecny w codziennym życiu, zaczynamy mówić o zaburzeniu lękowym.
Według raportu Światowej Organizacji Zdrowia (WHO, 2022) zaburzenia lękowe należą do najczęstszych problemów psychicznych u młodzieży – dotyczą nawet 7% populacji nastolatków. W Polsce badania Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę pokazują, że zaburzenia lękowe u dzieci pojawiają się coraz częściej już w wieku szkolnym.
Jak rozpoznać lęki u dziecka?
Każde dziecko przeżywa lęk inaczej. Jedne zamykają się w sobie, inne reagują agresją, jeszcze inne mają problemy somatyczne (ciało reaguje na emocje). Istnieją natomiast pewne wspólne sygnały:
- częste bóle brzucha lub głowy – szczególnie bez medycznego uzasadnienia;
- unikanie sytuacji społecznych – wycofanie z kontaktów z rówieśnikami;
- problemy ze snem – trudności z zasypianiem, koszmary, nocne wybudzanie;
- nagłe napady paniki – przyspieszone bicie serca, pocenie się, duszności.
Te symptomy mogą wskazywać, że mamy do czynienia z objawami stanów lękowych u dzieci.
Emocjonalne i behawioralne symptomy
Ciągłe napięcie
Dziecko zmagające się z lękiem często bywa spięte, drażliwe, nadmiernie reaguje na drobne sytuacje. Zdarza się, że rodzice odbierają to jako „nieposłuszeństwo”, a w rzeczywistości to reakcja na wewnętrzny niepokój.
Unikanie nowych sytuacji
Lęki u dzieci i młodzieży nierzadko przejawiają się unikaniem wyzwań. Pojawia się obawa przed klasówką, rozmową z nauczycielem, a nawet przed wyjściem na spotkanie z kolegami.
Perfekcjonizm
Niektórzy nastolatkowie reagują odwrotnie – chcą być idealni, bo boją się oceny i krytyki. W efekcie odczuwają ciągłe napięcie i stres.
Fizyczne objawy zaburzeń lękowych u dzieci
Nie można zapominać o symptomach somatycznych. Organizm dziecka reaguje na stres i lęk bardzo intensywnie w następujące sposoby:
- kołatanie serca i duszności – szczególnie w stresujących sytuacjach;
- bóle mięśni, uczucie napięcia całego ciała;
- mdłości i zawroty głowy;
- nadmierne pocenie się.
Jak podkreślają specjaliści, częste wizyty u pediatry bez jednoznacznej diagnozy mogą być sygnałem, że problem leży w psychice, a nie w ciele.
Stany lękowe a codzienne funkcjonowanie dziecka
Zaburzenia lękowe u dzieci nie kończą się na emocjach. Wpływają na naukę, relacje z rówieśnikami i ogólny rozwój. Dziecko może mieć trudności z koncentracją, obniżoną motywację, a niekiedy też problemy z zachowaniem. To wszystko przekłada się na samoocenę i poczucie własnej wartości.
„Lęk u dzieci i młodzieży często prowadzi do izolacji społecznej. Dziecko wycofuje się z aktywności, które wcześniej sprawiały radość. Dlatego tak ważne jest, żeby nie bagatelizować nawet pozornie drobnych objawów” – Joanna Szmurło, Dyrektor Ośrodka Revenu
Jak rozpoznać lęki u dziecka w szkole?
Szkoła to miejsce, gdzie symptomy często ujawniają się najdobitniej. Nauczyciele i rodzice powinni zwracać uwagę na następujące sygnały:
Trudności w skupieniu uwagi
Uczeń wygląda na „nieobecnego”, szybko się rozprasza, nie nadąża za materiałem.
Nadmierna absencja
Częste „choroby”, zwolnienia z lekcji, niechęć do wychodzenia z domu – to mogą być objawy stanów lękowych u dzieci w wieku szkolnym i młodzieży licealnej.
Problemy w relacjach
Zamykanie się w sobie, brak kontaktów z rówieśnikami, a czasem konflikty w klasie.
Dlaczego stany lękowe u dzieci i młodzieży są coraz częstsze?
Świat, w którym dorasta młodzież, stawia przed nimi ogromne wyzwania. Presja szkolna, media społecznościowe, oczekiwania otoczenia – to wszystko potrafi przytłoczyć.
Według badań UNICEF aż 1 na 7 nastolatków na świecie zmaga się z problemami zdrowia psychicznego. Polska nie jest wyjątkiem. Coraz więcej rodziców i nauczycieli zgłasza trudności emocjonalne młodzieży.
„Często młodzież, zamiast mówić o swoich emocjach, zaczyna uciekać w unikanie. Niektórzy próbują tłumić lęki w używkach. Dlatego tak ważne jest wczesne wsparcie i rozmowa z dzieckiem” – Agnieszka Puszko, Kierownik Ośrodka Revenu.
Podsumowanie
Stany lękowe u dzieci i młodzieży mogą przybierać różne formy – od problemów somatycznych po trudności w nauce i relacjach społecznych. To temat wymagający czujności i empatii ze strony dorosłych. Jeżeli zauważasz u swojego dziecka lub bliskiego nastolatka niepokojące zachowania, nie czekaj. Porozmawiaj, poszukaj wsparcia i pamiętaj, że profesjonalna pomoc może zmienić naprawdę wiele.
Chcesz dowiedzieć się więcej o wsparciu młodzieży w wieku 16–26 lat? Skontaktuj się z Ośrodkiem Revenu telefonicznie: +48 884 709 645 lub mailowo: revenu@revenu.pl.
