W pewnym momencie na życiowej mapie występują miejsca, w których próbuje się naprawić relacje, odbudować zaufanie i stworzyć bezpieczną przestrzeń do dalszego rozwoju. Jednym z nich jest młodzieżowy ośrodek socjoterapii. To placówka, gdzie codzienność miesza się z terapią, a edukacja idzie w parze z wychowaniem.
Czym jest młodzieżowy ośrodek socjoterapii?
Młodzieżowy ośrodek socjoterapii (w skrócie MOS) to placówka opiekuńczo-wychowawcza, przeznaczona dla dzieci i nastolatków z trudnościami w zachowaniu, nauce czy funkcjonowaniu społecznym. Trafiają tam młodzi ludzie, którzy z różnych przyczyn nie odnaleźli się w zwykłej szkole – najczęściej z powodu problemów emocjonalnych, konfliktów z rówieśnikami, a także sytuacji rodzinnych.
MOS to miejsce, w którym łączy się:
- naukę szkolną – czyli klasy podstawowe i często szkołę branżową I stopnia;
- socjoterapię – regularne zajęcia grupowe i indywidualne, budujące umiejętności społeczne;
- opiekę wychowawczą – całodobowy pobyt z jasno określonym planem dnia.
Kto może trafić do ośrodka?
Nie trafia tam przypadkowe dziecko. Skierowanie wydaje poradnia psychologiczno-pedagogiczna, a decyzję podejmuje kurator oświaty. Ośrodki przyjmują młodzież najczęściej w wieku od 12 do 18 lat. W wyjątkowych sytuacjach – także młodszych uczniów.
„Warto dodać, że w Polsce takich placówek jest kilkadziesiąt. Według danych Ministerstwa Edukacji i Nauki w 2022 roku działało ponad 70 młodzieżowych ośrodków socjoterapii, do których uczęszczało około 4 tysiące wychowanków. Problem w konsekwencji nie jest marginalny”. – Krzysztof Zaniewski, nauczyciel w ośrodku Revenu
Codzienność w młodzieżowym ośrodku socjoterapii
Wyobraź sobie dzień, w którym wszystko jest uporządkowane. Pobudka, śniadanie, zajęcia, terapia, wspólny czas, obowiązki. Brzmi zwyczajnie, a jednak w MOS każdy element ma swoje znaczenie.
Zajęcia szkolne odbywają się w niewielkich grupach – często nie większych niż 10–12 osób. To diametralnie inna atmosfera niż w klasach liczących 30 uczniów. Nauczyciel ma więcej czasu na indywidualne podejście, a uczeń dostaje przestrzeń, aby nadrobić zaległości.
Po lekcjach nastaje czas na zajęcia socjoterapeutyczne. Właśnie tutaj wychowankowie uczą się, jak rozmawiać, jak rozwiązywać konflikty i jak radzić sobie z emocjami. Ćwiczą, rozmawiają, czasem spierają się, ale zawsze pod okiem specjalistów.
Wieczory to czas wspólnych aktywności – sport, zajęcia plastyczne, kulinarne, rozmowy.
Zapamiętaj!
Codzienność w ośrodku przypomina normalne życie, ale z dużym naciskiem na odpowiedzialność i współpracę.
Wyzwania wychowawcze w MOS
Praca w MOS nie jest łatwa. Kadra mierzy się z agresją, buntem, lękiem, ale też z ogromną potrzebą bycia zauważonym.
Wielu wychowanków ma za sobą doświadczenia przemocy domowej, uzależnień w rodzinie albo wieloletnich niepowodzeń szkolnych. Nic dziwnego, że trudno im zaufać dorosłym. Dlatego podstawą pracy jest cierpliwość i konsekwencja.
Badania Instytutu Badań Edukacyjnych wskazują, że ponad 60% wychowanków MOS deklaruje wcześniejsze doświadczenia przemocy rówieśniczej, a niemal połowa – poważne problemy w nauce jeszcze w szkole podstawowej.
Dlaczego socjoterapia działa?
„Socjoterapia to proces, w którym młody człowiek uczy się nowych sposobów reagowania i rozumienia siebie. Nie ma tu miejsca na moralizowanie czy nakazy. Jest rozmowa, ćwiczenia, doświadczenia”. – Marian Kociuba, specjalista terapii uzależnień w Revenu
Na przykład – grupa analizuje sytuacje konfliktowe i szuka rozwiązań. Wychowanek może spróbować zareagować inaczej, bez ryzyka oceniania. To trening umiejętności społecznych, którego często brakowało w jego wcześniejszym środowisku.
Plusy i minusy młodzieżowych ośrodków socjoterapii
MOS ma swoje ograniczenia. Placówki bywają przepełnione, a liczba specjalistów wciąż niewystarczająca. Zdarza się też rotacja kadry, która osłabia relacje wychowawcze. Jednak mimo trudności, ośrodki pełnią ważną funkcję społeczną. Bez nich wielu nastolatków mogłoby całkowicie wypaść z systemu edukacji.
Porównajmy plusy i minusy młodzieżowych ośrodków socjoterapii:
| Plusy | Minusy |
| indywidualne podejście do ucznia ze względu na 10–12 osobowe klasy | przepełnione placówki w popularniejszych regionach |
| dostęp do socjoterapii i wsparcia psychologicznego | zbyt mała liczba specjalistów w stosunku do potrzeb |
| możliwość ukończenia szkoły i zdobycia zawodu | rotacja kadry, utrudniająca budowanie trwałych więzi |
| bezpieczna przestrzeń do nauki i rozwoju | ograniczone środki finansowe i wyposażenie |
| realna szansa na odbudowanie relacji społecznych | brak ciągłości wsparcia w dorosłość po opuszczeniu MOS |
Młodzieżowy ośrodek socjoterapii… i co dalej?
Ważna jest też współpraca z rodziną, szkołą macierzystą, poradnią psychologiczno-pedagogiczną. Bez ciągłości pomocy młody człowiek po opuszczeniu MOS może wrócić do dawnych schematów. Dlatego coraz częściej mówi się o potrzebie systemowego wsparcia – od szkoły podstawowej, przez ośrodek, aż po wejście w dorosłość.
Sprawdź naszą ofertę i wybierz formę wsparcia dopasowaną do potrzeb Twojej rodziny.
